Nr 7. Złoże rudy uranowej “ Podgórze “
Jest to druga pod względem wielkości kopalnia w tej okolicy, jednak w przeciwieństwie do kopalni „Wolność” powstała
ona w całości po II wojnie światowej. Złoże „Podgórze” znajduje się w górnej części doliny rzeki Jedlicy i rozciąga się na północnym
stoku góry Średniak poniżej szosy biegnącej do przełączy Okraj. Zostało ono odkryte w 1950 roku natomiast eksploatacje
rozpoczęto w 1951 roku i trwała ona nieprzerwanie do 1958 roku, kiedy to w wyniku wyczerpania się zasobów rudy kopalnie
zamknięto. Złoże udostępniono pięcioma sztolniami: „nr 16”, „nr 17”, „nr 18”, „nr 19” i „nr 19a” a także podzielono na trzy
strefy rudne: północną, środkową i południową. Najważniejszym wyrobiskiem transportowym kopalni była „Sztolnia nr 19a”
którą uznawano za poziom 0 kopalni, jej zadaniem był transport urobku z głównych szybów między poziomowych: „nr 2” i
„nr 3”. Natomiast siostrzana „Sztolnia nr 19” była głównym wyrobiskiem udostępniającym pola eksploatacyjne na poziomie
0. Ponadto przed sąsiadującymi ze sobą wylotami sztolni usytuowano główne zwałowisko kopalni. Wcześniej wspomniane
szyby udostępniały bezpośrednio sześć poziomów eksploatacyjnych do głębokości -240m poniżej poziomu 0. Na
poziomie -240m znajdowały się kolejne dwa szyby transportowe: „nr 4” i „nr 5” udostępniające następne pięć poziomów
wydobywczych do głębokości -480m. Najniższym poziomem kopalni był poziom -520m, do którego dostęp umożliwiał
„Szyb nr 6” mający wylot na poziomie -480m. Odrębną cześć kopalni stanowią wyrobiska usytuowane powyżej poziomu 0, a udostępniała je „Sztolnia nr 17”. Jej wylot znajduje się na wysokości 810m.n.p.m czyli ok. 80m powyżej poziomu 0 kopalni.
Eksploatacje prowadzono tu na poziomie sztolni i na poziomie +40m, do którego dostęp był szybem miedzy poziomowym
„nr 1” znajdującym się w „Sztolni nr 17”. Ponadto poziom +40m został połączony z niższymi partiami kopalni za pomocą
kilku szybików pomocniczych. Pozostałe dwie sztolnie: „nr 16” i „nr 18” były wyrobiskami poszukiwawczymi o niewielkim
znaczeniu dla funkcjonowania kopalni. W całej kopalni „Podgórze” podczas jej siedmio letniej działalności wykonano
ogółem około 34000 metrów wyrobisk, wydobyto 140000 ton rudy, z której uzyskano prawie 200000 kg czystego uranu.
Grupa geologiczno- poszukiwawcza byłych Zakładów Przemysłowych R-l w Kowarach, w trakcie prowadzonych regionalnych badań koncentracji radonu w powietrzu glebowym, odkryła w 1950 roku w dolinie górnego biegu rzeki Jedlicy wysoką anomalię radonową. Szczegółowe sprawdzenie anomalii doprowadziło do odkrycia wtórnych minerałów uranowych występujących w obrębie naruszenia tektonicznego biegnącego w kierunku północno- zachodnim. Po stwierdzeniu obecności minerałów uranowych, przystąpiono do wgłębnego rozpoznania okruszcowania i wykorzystując sprzyjające warunki topograficzne, rozpoczęto drążenie sztolni Nr.16 Złoże zalegało wśród gnejsów i łupków łyszczykowych, w odległości 2,5 km od kontaktu skał metamorficznych z granitową intruzją Karkonoszy. Seria gnejsowo- łupkowa zapada monoklinalnie na SE pod kątem 50-60. Łupki w gnejsach występują w postaci cienkich przewarstwień, jak i pojedynczych pakietów. Jeden z takich pakietów łupkowych o miąższości 60-70 m przebiegał przez centralną część złoża i nosił górniczą nazwę lokalną “podstawowego pakietu łupkowego.” Pakiet ten posiada rozciągłość NE-SW i zapada w kierunku SE. W częściach przylegających do stropu i spągu pakietu występuje seria cienkich przewarstwień łupkowych nazwanych górniczo “paskami”. Zalegają one zgodnie z pakietem podstawowym i posiadają zbliżony skład petrograficzny. Podstawowy pakiet łupkowy prześledzony został wyrobiskami powierzchniowymi aż do rejonu kopalni “Wolność” , zaś wyrobiskami podziemnymi do głębokości650 m. Łupki budujące pakiet podstawowy mają szarą barwę o różnych odcieniach, wyraźnie cienką laminację i typowy wygląd łupków mikowych/. Pod mikroskopem można wydzielić kilka odmian- łupki dwumikowe, kwarcowo- skaleniowe, biotytowe i biotytowo- chlorytowe. W przebiegu poprzecznym skały te składają się z cienkich plastrów minerałów łyszczykowych ( muskowit, biotyt, chloryt) przegrodzonych warstewkami z drobnoziarnistego kwarcu i skaleni. W niektórych odmianach łyszczyki są mikroskopijnej wielkości i nadają z łupkowaconym powierzchniom charakterystyczny jedwabisty połysk.
W obrębie łupków występują żyły i gniazda białego kwarcu o zmiennej miąższości ( 0,5- 20 cm ) przebiegające zgodnie ze złupkowaceniem. Bardziej intensywną karbonatyzację kalcytem obserwowano w wiszącym boku, najczęściej w okolicach naruszeń tektonicznych. Skład mineralogiczny łupków to przede wszystkim:biotyt, muskowit, chloryt, kwarc,ortoklaz, albit,
mikroklin, pirokseny, kalcyt epidot i apatyt. Biotytowo- chlorytowe odmiany o barwie ciemnozielonej, tłuste w dotyku występują przeważnie w okolicach naruszeń tektonicznych, są silnie zdeformowane i powstały pod wpływem intensywnej chlorytyzacji łupków biotytowych. W odległości 700 m na południowy wschód od wiszącego boku pakietu podstawowego zalega seria szaro- zielonych łupków, intensywnie zmylonityzowanych. W ich składzie przeważa chloryt, serycyt i muskowit, a w mniejszym stopniu znajduje się kwarc, albit i stosunkowo mało ortoklazu. W ich obrębie sporadycznie spotyka się wkładki łupków grafitowych ( o,1- 3 m), oraz dajki porfirów felzytowych, zalegających niezgodnie ze skałami otaczającymi. W odległości 120 m na północny zachód od pakietu podstawowego zalega seria łupków serycytowo- chlorytowych o bardzo ciemno- szarej, często z zielonym odcieniem. Skały te są drobnoziarniste, cienko warstwowane. W obrębie tego pakietu spotykają się wkładki jasno szarych, zbitych, masywnych i drobnokrystalicznych marmurów. Zasadniczym czynnikiem, który warunkował powstanie złożą, była silnie rozwinięta sieć zaburzeń tektonicznych. Przeważał system dysjunkcji o biegu NW-SE z upadem ku NE . System
spękań północno-zachodnich tworzył równoległe pęknięcia posiadające cały szereg mniejszych lub większych odgałęzień drugiego i trzeciego rzędu. Spośród szeregu pęknięć, wyróżniało się pęknięcie główne, które biegło wzdłuż osi fleksury obejmującej cały kompleks skał pola górniczego kopalni „Podgórze”. Strzelina główna tego pęknięcia rozpoznana została robotami górniczymi na długości ok. 1000m, zaś na głębokość do 650m. Miąższość tej szczeliny była zmienna. Największą miąższość, rzędu 2,5 m stwierdzono w obrębie przecięcia podstawowego pakietu łupkowego. W obrębie łupków, szczelina jest brekcją skał otaczających, zmienionych procesami karbonatyzacji, hematyzacji i chlorytyzacji. W obrębie gnejsów jest ona wypełniona okruchami tych gnejsów, zaś wtórne procesy karbonatyzacji są mniej intensywne. Utwory brekcji tektonicznej wykazują intensywną mineralizację hydrotermalną, fluorytowo- węglanową, zaś na dolnych poziomach fluorytowo- barytową. Minerały te wypełniają szczeliny między odłamkami skał, stanowiąc materiał wiążący. W niektórych przypadkach tworzą żyły fluorytowo- barytowe o masywnej teksturze i miąższości dochodzącej do 40- 60cm. Z tymi szczelinami o kierunku N-W związane było niemal całe okruszcowanie uranowe, minerały uranowe występowały w brekcji, jak również w przyległych partiach łupków krystalicznych, przy czym zawsze w asocjacji z kalcytem, hematytem i siarczkami. Uformowany system pęknięć N-W stanowił drogę migracji roztworów hydrotermalnych, zaś brekcja łupkowa tworzyła środowisko ułatwiające wytrącanie się związków uranowych. Na kopalni „Podgórze” jedynie rudy uranowe występowały w koncentracjach przemysłowych i stanowiły przedmiot eksploatacji. Inne minerały spotykane na złożu (chalkopiryt, fluoryt) posiadały jedynie mineralogiczne znaczenie.
Eksploatowane rudy należały do biednych rud zawierających 0,1- 0,3 U. Minerały uranowe występowały przeważnie w postaci nasturanu i czerni uranowej, zaś na górnych poziomach w postaci otenitu i uranofanu.
Adamski Wł. „Kowarskie kopalnie rud żelaza i uranu”. w Uczniowie Agricoli, Muzeum Karkonoskie w Jeleniej Górze,Jelenia Góra, 2002
Adamski Wł. – Złoża i przejawy rudne w obrębie Bloku Karkonoszy po stronie polskiej
http://www.redbor.pl/polskie/04_03_sudety_masyw_karkonoszy.htm#kowary