Sztolnia „Górna” – pole Wolność kopalni „Wolność” – Kowary

Sztolnia „Górna” jest unikatowym miejscem na obszarze Rudaw Janowickich, w którym można prześledzić poprzeczny profil kontaktu granitoidowego masywu Karkonoszy z jego wschodnią osłoną metamorficzną. Wyraźnie widać w niej zmienność granitu w funkcji odległości od kontaktu, sam kontakt, różne odmiany skał metamorficznych tworzących formację rudonośną (nie zaobserwowano jednak przy tym  nagromadzenia minerałów rudnych) oraz szereg obiektów mogących stanowić materiał do analizy tektonicznej. W jednej z żył aplitowych natrafiono zaś na wskaźniki ruchu magmy – drobne struktury ukazujące kierunek napływania stopu.
Sztolnia „Górna” znajduje się w obrębie pola Wolność nieczynnej kopalni „Wolność” i powstała w  latach 1882-1883. Położona jest około 250m na wschód od wylotu sztolni „Głównej„. Jej otwór wejściowy  znajduje się na zachodnim zboczu Góry Rudnik, kilka metrów nad główną, asfaltową drogą dojazdową do  ZDPW „Hydro-Mech” w Kowarach Górnych (ok. 50 m od bramy zakładu).   Korytarz  sztolni biegnie generalnie ku SEE dopiero na 155 m skręca na S.  Przy wejściowy  (ok. 25 m) odcinek wyrobiska posiada doskonale zachowaną pełną obudowę betonową. Za nim znajduje się znacznych rozmiarów komora, powstała zapewne w wyniku obwału stopu (spąg komory znajduje się 1 do 2 m wyżej niż  w pozostałych częściach sztolni). Za komorą rozpoczyna się długi, nieposiadający obudowy korytarz. Jego przedłużenie za skrzyżowaniem na 160 m, po kilku metrach kończy się zawałem , natomiast odchodzący od głównego ciągu chodnik kierujący się na południe, ma  około 40 m długości. W kilku jego miejscach obserwuje się pozostałości drewnianej obudowy,torów kopalnianej kolejki, kończy się on chodnikiem upadowym (w złym/bardzo złym stanie górniczym) biegnącym pod kątem 50^o ku górze ( w kierunku NW).
Długość wyrobisk sztolni „Górnej” wynosi około 250 m, a jej przekrój to w obudowanym odcinku przy otworowym ok. 1,9 x 1,6 m, w rejonie komory wysokość wyrobiska jest bardzo zmienna (od ok. 1 do 3,5 m), zaś w odcinku nieobudowanym, bardzo zmienne są zarówno wysokość (1,4 do 2,1 m) jak i szerokość  (1,5 do 2,0 m).
Z racji dużej różnorodności geologicznej stan wyrobisk nie jest najlepszy, dotyczy to przede wszystkim okolic dużej komory znajdującej się w początkowej części sztolni, a także korytarza bocznego ( pędzonego równolegle/prawie równolegle do foliacji skał. Pozostałe partie korytarza zachowane są dobrze jedynie w miejscach przecięcia z uskokami obserwuje się osypywanie materiału skalnego z ociosów. Sztolnia w zasadzie jest sucha, jedynie miejscowo występują nieliczne  przecieki, a na skrzyżowaniu wypływ ze stropu (deszcz jaskiniowy).
Analiza skał występujących w sztolni pozwoliła na wyodrębnienie i scharakteryzowanie 7 odmian skał magmowych i 5 odmian skał osłony metamorficznej (szczegóły lokalizacji tutaj).
W sztolni przeprowadzono również badania wartości promieniowania γ . Wartości promieniowania
obserwowane na odcinku sztolni przebiegającym w granicie są średnio dwukrotnie wyższe niż w osłonie metamorficznej, co świadczy o wysokiej (typowej w przypadku granitów) zawartości pierwiastków promieniotwórczych. Bardzo wyraźny spadek wartości promieniowania na kontakcie świadczy o braku w osłonie metamorficznej strefy wzbogaconej w minerały promieniotwórcze zawarte w granicie.
Na podstawie
http://www.podziemia.eu/wolnosc.html.
Zagożdżon K., Zagożdżon P., Stan obecny niektórych sztolni kopalni „Wolność” w Kowarach,
[w:] Grodzicki A., Lorenc M.W., Uczniowie Agricoli, materiały z konferencji górniczej w Kowarach z 1999 roku, Jelenia Góra, 2002.
Zagożdżon K., Zagożdżon P., Kontakt masywu Karkonoszy z osłoną metamorficzną w sztolni w Kowarach Górnych, Prz. GeoI., 45, nr 4, 1997.
Zagożdżon K., Zagożdżon P., Sztolnia na Górze Rudnik – kopalnia wiadomości geologicznych. Pielgrzymy – Informator krajoznawczy. SKPS Wrocław.