Wieściszowice

Wieściszowice  położone są w odległości około  4 km na południe od stacji kolejowej Marciszów na Dolnym Śląsku, leżącej na linii kolejowej Jelenia Góra – Wałbrzych. Miejscowość ta znana jest przede wszystkim z tzw. kolorowych jeziorek będących główną lokalną atrakcją turystyczną regionu.  Jeziorka są zlokalizowane w wyrobiskach  kopalni pirytu.  Na terenie wyrobisk kopalni powstały, dzięki wodom opadowym oraz gruntowym,  w sumie  dwa jeziorka: Purpurowe i  Turkusowe oraz Zielony i Żółty Stawek. Z dawnych robót górniczych pozostały trzy wyrobiska odkrywkowe.  Największe z nich to odkrywka „północna”- Hoffnung  z Purpurowym Jeziorkiem,  o wiele mniejsza odkrywka środkowa  Neu Glück, tak zwane „Turkusowe (Niebieskie) Jeziorko”  i odkrywka południowa zwana „Gustaw” z  Zielonym Stawkiem. Woda w dwóch pierwszych zabarwiona jest  dzięki rozpuszczalnym w wodzie, wtórnym minerałom  strefy utleniania złoża rudnego ( odpowiednio minerały żelaza i miedzi) . Kolor wody i jego intensywność, szczególnie w Jeziorku Purpurowym,  jest silnie zależny od stężenia obecnych w niej związków chemicznych oraz jej kwasowości  i  jest najbardziej intensywny po dłuższych okresach bezdeszczowych. Woda w Purpurowym Jeziorku jest roztworem kwasu siarkowego o pH=3 .
Odległość między najważniejszą odkrywką północną –  Hoffnung   a odkrywką  Neu Glück  z Turkusowym (Niebieskim) Jeziorkiem wynosi 140m; między tą ostatnią a odkrywką Gustaw z Zielonym Stawkiem  800m. Teren wznosi się w kierunku południkowym. Tuż obok odkrywki północnej (Hoffnung  ) występują dwie hałdy, pokrywające niewyeksploatowane części złoża. Okolica Kolorowych jeziorek zbudowana jest ze skał metamorficznych, należących do wschodniej osłony granitu karkonoskiego – amfibolitów, łupków aktynolitowych, serycytowo-chlorytowych, serycytowo-chlorytowo-kwarcowych, kwarcowo-albitowo-chlorytowych i innych.
Eksploatowane tu w przeszłości, w latach 1785-1925  pirytonośne łupki chlorytowo-serycytowe ciągną się na wschodnim zboczu Gór Łomnickich poczynając od końca miejscowości aż po Górę Szkarłatną, przy czym stopniowo wyklinowują się i zanikają. W kierunku północnym pas łupków dochodzi wyraźnie do drogi  Wieściszowice – Marciszów, a być może aż do drogi Marciszów – Miedzianka – Janowice,  a więc w sumie około 5 km i jest tylko 200 m  szerokości wkładką w potężnej serii łupków krystalicznych tworzących otokę wokół granitu Karkonoszy. Ciągnie się ona na  w formie pasa o szerokości około 4 km w kierunku południkowym, pomiędzy granitem Karkonoszy na zachodzie,  a szarogłazami kulmu niecki wewnętrzno-sudeckiej na wschodzie.
W kopalni pirytu rozpoznano dwa typy asocjacji mineralnych.
1.Minerały kruszcowe i minerały płone
2.Minerały hipergeniczne
Minerały kruszcowe to prawie wyłącznie piryt. Siarczki innych metali, głównie miedzi, występują tu  jedynie śladowo. Piryt krystalizuje w łupkach w postaci rozproszonej i nie tworzy większych, zbitych i jednorodnych ciał rudnych.  Jest on bardzo rozpowszechniony w ilościach śladowych, które stopniowo przechodzą w większe koncentracje do kilkunastu i więcej  (ok 30%).  Oprócz pirytu wyróżniono jako minerał sporadyczny chalkopiryt i o wiele mniej liczną galeną, oraz  blendę cynkową występującą  w ilościach śladowych jako wrostki  dostrzegalne tylko pod mikroskopem. Należy podkreślić brak markazytu i związków arsenowych. Piryt wraz z kwarcem i kalcytem jest osadzony w kwarcowo-serycytowych produktach rozpadu łupków chlorytowych.
Poza pirytem potwierdzono również występowanie: pirotynu, chalkopirytu, miedzi rodzimej, kuprytu, sfalerytu, galeny, boulangerytu, jamesonitu, bournonitu, chalkozynu, tetraedrytu, limonitu, syderytu, a z minerałów skałotwórczych: kwarcu, kalcytu, dolomitu, wezuwianu, zoizytu, pistacytu, talku, fluorytu, ilmenitu, tytanitu. Niestety należy podkreślić, że wiele z tych minerałów występuje tylko w skali mikroskopowej jako wrostki w kryształach pirytu lub w niewielkich żyłkach kwarcowych z mineralizacją polimetaliczną.
Niewątpliwą atrakcję stanowi tu  występowanie i możliwość obserwacji procesów tworzenia szeregu minerałów wietrzeniowych ( minerały siarczanowe i tlenowodorotlenki żelaza) takich jak aulogen, epsomit, ferrihydryt, fibroferryt, gips, goethyt, magnesiocopiapit, melanteryt, pickeringit, slavikit. Ze względu na dużą ich wrażliwość na uszkodzenia zarówno mechaniczne jak i związane ze zmianami wilgotności należy mocno zastanowić się nad sensem zbierania próbek tych minerałów.
Wstęp na lokację jest bezpłatny, ale trzeba uiścić opłatę za parking, 10zł od samochodu osobowego. Wyrobisko Hoffnung jest dość duże, wielopoziomowe. W skarpie południowej części Jeziorka Purpurowego widać otwór wejściowy do sztolni. W środku, na spągu dość sporo wody-niestety nie mogliśmy spenetrować sztolni ze względu na brak woderów- na pewno tu wrócimy. Tuż przed Jeziorkiem Turkusowym, po lewej stronie (idąc od parkingu) znajduje się  niewielkie wyrobisko Neu Glück z dwiema sztolniami. Dokładny opis i fotorelacje znajdziecie tutaj. W skałach w których wydrążono opisywane sztolnie zawarte są ładnie wykształcone, choć niewielkich rozmiarów kryształy pirytu. Wykonaliśmy szereg zdjęć zarówno minerałów pierwotnych (pirytu) jak i  różnych minerałów hipergenicznych w wyrobisku Neu Glück i Hoffnung . Chyba tu jeszcze powrócimy. Wizytę w wyrobisku Gustaw  ( Zielony Stawek) usprawiedliwia chyba tylko przyjemność rekreacyjnego spaceru po leśnych drogach i ścieżkach najlepiej na Wielką Kopę.  W Zielonym Stawku  najczęściej nie ma  wody, a jego nazwa pochodzi od mchów  porastających jego dno.

Na podstawie  [JASKÓLSKI S. (1964) ” –Złoże łupków pirytonośnych w Wieściszowicach na Dolnym Śląsku i próba wyświetlenia jego genezy”, Rocz. Pol. Tow. Geol., 3ł, p. 29-55,nr 1-2. Kraków.];
[SIUDA R. (2004) ” – Wieściszowice”, Otoczak, nr 31, 58-65, Warszawa.]

 

 

 

Komentowanie jest wyłączone.